«Η ουσία της εκπαίδευσης είναι η διατήρηση και μεταβίβαση του διανοητικού έρωτα για καθετί το ανθρώπινο».
Μ’ αυτά τα λόγια περιέγραφε το 1996 σε επιστολή του προς την υπουργό Παιδείας της Ισπανίας ο φιλόσοφος Φερνάρντο Σαβατέρ το καθήκον του εκπαιδευτικού συστήματος, σε μια περίοδο που η συντηρητική κυβέρνηση επιχειρούσε μια από τις γνωστές «μεταρρυθμίσεις». Η διαπίστωση αυτή έχει τη ρίζα της στον Ρωμαίο συγγραφέα Τερέντιο και στο δόγμα ζωής του «Homo sum, humani nihil a me alienum puto», δηλαδή «Είμαι άνθρωπος και τίποτα από τ’ ανθρώπινα δεν μου είναι ξένο».
Του Τάσου Τσακίρογλου
Οι προβληματισμοί αυτοί βέβαια ακούγονται περίπου εξωγήινοι σ’ ένα καθεστώς στο οποίο η κυριαρχία των αγορών έχει αφαιρέσει κάθε βάθος από το περιεχόμενο της εκπαίδευσης και την έχει περιορίσει σε μια διαδικασία μονοδιάστατης μεταφοράς εκείνων των γνώσεων που θα προσαρμόσουν καλύτερα τα παιδιά μας στις «ανάγκες της αγοράς» και στις αξίες της χρησιμοθηρίας και του ανταγωνισμού.
Σε μια περίοδο κατά την οποία, ελέω μνημονίων, οι εκπαιδευτικές δαπάνες ψαλιδίζονται διαρκώς και οι διδάσκοντες αντιμετωπίζονται ως αναγκαίο κακό για τη λειτουργία του σχολείου, η δικομματική Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ, δηλαδή των κομμάτων που έφτιαξαν επί δεκαετίες μια Παιδεία ανάπηρη και προβληματική, έρχεται να μιλήσει πάλι για «αλλαγές». Σε τι συνίστανται; Μα σε εξυπηρέτηση και πάλι ιδιωτικών συμφερόντων, όπως αυτά των ξενοδόχων, στο όνομα των οποίων καθιερώνεται «εβδομάδα ανάπαυλας» τον χειμώνα. Τι άλλο; Στην καθιέρωση αργίας την 30ή Ιανουαρίου, ημέρα των Τριών Ιεραρχών, με εκκλησιασμό και κατήχηση. Έχουμε πει και σε άλλη ευκαιρία ότι η σημερινή κυβερνητική «ποικιλία» συνίσταται σε ακραίες νεοφιλελεύθερες επιλογές στην οικονομία και σε κραυγαλέα συντηρητικές επιλογές στα κοινωνικά ζητήματα.
Τι άλλο ανέφερε ο Σαβατέρ στην επιστολή που μνημονεύσαμε; «Το πιο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα της καλής εκπαίδευσης είναι να ανοίγει την όρεξη για περισσότερη εκπαίδευση, για νέα μαθήματα, νέες παραδόσεις. Ο σωστά μορφωμένος γνωρίζει ότι ποτέ δεν είναι πλήρως μορφωμένος, είναι όμως όσο χρειάζεται για να θέλει να είναι περισσότερο». Αυτό βέβαια βρίσκεται στον αντίποδα εκείνου που συμβαίνει σήμερα.
Οι «μεταρρυθμίσεις» των κυβερνήσεων τις τελευταίες δεκαετίες δεν ήταν ουδέτερες. Είχαν στόχευση που σήμερα γίνεται ορατή: η γνώση κατακερματίστηκε και αποσυνδέθηκε από την κοινωνική πραγματικότητα, η κριτική σκέψη ακρωτηριάστηκε συστηματικά, οι αρχές της αυθεντίας και της υποταγής επεκτάθηκαν όσο δεν έπαιρνε στο χώρο του σχολείου, το περιεχόμενο των σπουδών προσαρμόστηκε στην τεχνοκρατία, ενώ ο ανθρωπιστικός τους χαρακτήρας εξοβελίστηκε ως παρωχημένος και αντιπαραγωγικός. Τόσο απλά.
Από την άλλη, η Αριστερά όλα αυτά τα χρόνια δεν μπόρεσε, πέρα από κάποιες συνδικαλιστικού τύπου διεκδικήσεις, να προβάλει ένα άλλο πρότυπο Παιδείας. Δεν μπόρεσε να θέσει υπό αμφισβήτηση τις σχέσεις αυθεντίας, κυριαρχίας και υποταγής μέσα στα σχολεία και να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη και το εξεγερσιακό πνεύμα της.
'Ισως εάν ζούσε σήμερα ο Τερέντιος, να διαπίστωνε με απογοήτευση πως «σχεδόν όλα τα ανθρώπινα μου είναι ξένα». Πιθανώς έτσι ήταν πιο κοντά στο πνεύμα της εποχής, στο πνεύμα ενός κόσμου που, κατά τον Μαρξ, «πνίγει τα πάντα στα παγωμένα νερά του εγωιστικού υπολογισμού».
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Του Τάσου Τσακίρογλου
Οι προβληματισμοί αυτοί βέβαια ακούγονται περίπου εξωγήινοι σ’ ένα καθεστώς στο οποίο η κυριαρχία των αγορών έχει αφαιρέσει κάθε βάθος από το περιεχόμενο της εκπαίδευσης και την έχει περιορίσει σε μια διαδικασία μονοδιάστατης μεταφοράς εκείνων των γνώσεων που θα προσαρμόσουν καλύτερα τα παιδιά μας στις «ανάγκες της αγοράς» και στις αξίες της χρησιμοθηρίας και του ανταγωνισμού.
Σε μια περίοδο κατά την οποία, ελέω μνημονίων, οι εκπαιδευτικές δαπάνες ψαλιδίζονται διαρκώς και οι διδάσκοντες αντιμετωπίζονται ως αναγκαίο κακό για τη λειτουργία του σχολείου, η δικομματική Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ, δηλαδή των κομμάτων που έφτιαξαν επί δεκαετίες μια Παιδεία ανάπηρη και προβληματική, έρχεται να μιλήσει πάλι για «αλλαγές». Σε τι συνίστανται; Μα σε εξυπηρέτηση και πάλι ιδιωτικών συμφερόντων, όπως αυτά των ξενοδόχων, στο όνομα των οποίων καθιερώνεται «εβδομάδα ανάπαυλας» τον χειμώνα. Τι άλλο; Στην καθιέρωση αργίας την 30ή Ιανουαρίου, ημέρα των Τριών Ιεραρχών, με εκκλησιασμό και κατήχηση. Έχουμε πει και σε άλλη ευκαιρία ότι η σημερινή κυβερνητική «ποικιλία» συνίσταται σε ακραίες νεοφιλελεύθερες επιλογές στην οικονομία και σε κραυγαλέα συντηρητικές επιλογές στα κοινωνικά ζητήματα.
Τι άλλο ανέφερε ο Σαβατέρ στην επιστολή που μνημονεύσαμε; «Το πιο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα της καλής εκπαίδευσης είναι να ανοίγει την όρεξη για περισσότερη εκπαίδευση, για νέα μαθήματα, νέες παραδόσεις. Ο σωστά μορφωμένος γνωρίζει ότι ποτέ δεν είναι πλήρως μορφωμένος, είναι όμως όσο χρειάζεται για να θέλει να είναι περισσότερο». Αυτό βέβαια βρίσκεται στον αντίποδα εκείνου που συμβαίνει σήμερα.
Οι «μεταρρυθμίσεις» των κυβερνήσεων τις τελευταίες δεκαετίες δεν ήταν ουδέτερες. Είχαν στόχευση που σήμερα γίνεται ορατή: η γνώση κατακερματίστηκε και αποσυνδέθηκε από την κοινωνική πραγματικότητα, η κριτική σκέψη ακρωτηριάστηκε συστηματικά, οι αρχές της αυθεντίας και της υποταγής επεκτάθηκαν όσο δεν έπαιρνε στο χώρο του σχολείου, το περιεχόμενο των σπουδών προσαρμόστηκε στην τεχνοκρατία, ενώ ο ανθρωπιστικός τους χαρακτήρας εξοβελίστηκε ως παρωχημένος και αντιπαραγωγικός. Τόσο απλά.
Από την άλλη, η Αριστερά όλα αυτά τα χρόνια δεν μπόρεσε, πέρα από κάποιες συνδικαλιστικού τύπου διεκδικήσεις, να προβάλει ένα άλλο πρότυπο Παιδείας. Δεν μπόρεσε να θέσει υπό αμφισβήτηση τις σχέσεις αυθεντίας, κυριαρχίας και υποταγής μέσα στα σχολεία και να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη και το εξεγερσιακό πνεύμα της.
'Ισως εάν ζούσε σήμερα ο Τερέντιος, να διαπίστωνε με απογοήτευση πως «σχεδόν όλα τα ανθρώπινα μου είναι ξένα». Πιθανώς έτσι ήταν πιο κοντά στο πνεύμα της εποχής, στο πνεύμα ενός κόσμου που, κατά τον Μαρξ, «πνίγει τα πάντα στα παγωμένα νερά του εγωιστικού υπολογισμού».
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
AΠΟ ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓIΟ : Είμαι στα Χάη μου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου