UBI BENE IBI PATRIA

Aυτό λέω κι εγώ. Άσχετα με το ότι προσπαθούσα ματαίως να βρω από πού προέκυψε στη σκέψη μου το λατινικό ρητό. Μάλλον γιατί αντιλαμβάνομαι συνειδητά πια ότι οι τόποι δεν κάνουν τους ανθρώπους -το ποιόν ή την ποιότητά τους- ούτε οι άνθρωποι τους τόπους αν και αυτή η αντιστροφή σηκώνει πολύ νερό, γιατί οργανωμένες ομάδες που μάχονται και υπηρετούν το σύνολο,  έξω από κομματισμούς και μικροσυμφέροντα, που γίνονται ή παλεύουν να γίνουν φορείς πολιτισμού, αλλάζουν τον τόπο που ζουν.
Αναφέρομαι στις συνήθεις και αυτονόητες ερωτήσεις που κάνουμε όλοι όταν γνωρίζουμε ένα νέο πρόσωπο να ρωτάμε την καταγωγή του, τις ρίζες του, το πού έμενε τα παρελθόντα χρόνια, ιδιαίτερα αν έχει έρθει πρόσφατα να δουλέψει και να ζήσει στον τόπο που βρισκόμαστε.
Έτσι πολλές φορές αρχίζουμε αυθαίρετα και μάλλον αβασάνιστα να χαρακτηρίζουμε τη μία ή την άλλη περιοχή, -ανάλογα με τη γενέτειρα της προέλευσης του νεοφερμένου- λέγοντας ότι στην Ήπειρο π.χ οι Ηπειρώτες έχουν αυτά τα στοιχεία, στη Μακεδονία τα άλλα, στα νησιά τα παρ' άλλα, οι Βλάχοι -πόσοι πράγματι εξ' ημών γνωρίζουν την πραγματική σημασία αυτής της λέξης- άλλα, οι Μανιάτες και Κρητικοί  εξίσου διαφορετικά κ.ο.κ.
Η πραγματικότητα όμως είναι εντελώς άλλη. Ας μην αναφέρω το γεγονός ότι η φυλή μας δέχτηκε στο διάβα των αιώνων πολλές και διαφορετικές προσμίξεις από άλλους λαούς  έτσι ώστε το να μιλάμε σήμερα για αμιγή ελληνικότητα, σχετική με  τη λάμψη μιας αρχαίας περιόδου -εκείνης της χρυσής του 5ου αιώνα- ακούγεται μάλλον με φαιδρότητα. Άλλωστε γι' αυτά έχουν μιλήσει, γράψει και αντιπαρατεθεί πολλοί, γλωσσολόγοι, λογοτέχνες, ερευνητές, με ανιδιοτέλεια ή μη.
Αλλού σκοπεύω να καταλήξω: Οι άνθρωποι, όποιος και αν είναι ο τόπος καταγωγής τους, δεν έχουν εγγεγραμένα στα κύτταρά τους συγκεκριμένα και αναλλοίωτα στοιχεία, βάσει των οποίων καθορίζεται η συμπεριφορά τους. Κάποια πολύ γενικά και αφηρημένα χαρακτηριστικά ίσως να υπάρχουν αν και τα περισσότερα έχω την αίσθηση ότι αφορούν κυρίως την εξωτερική όψη -ύψος, χρώμα μαλλιών, ιδιαίτερος τρόπος ομιλίας ή ντοπιολαλιά- κι όχι εκ προέλευσης αρετές ή κακίες.
Πατρίδα μπορεί να είναι εκεί που γεννήθηκα και έμεινα μέχρι το τέλος, εκεί που τυχαία και συμπτωματικά βρέθηκα, αλλά χωρίς να το καταλάβω ρίζωσα ή μια διαρκής και αέναη αναζήτηση για κάποιους, ένα ταξίδι που αλλάζει σύντομα ή μακρόχρονα προορισμό χωρίς  το εχέγγυο της μονιμότητας.
Ο καθένας απ' όπου κι αν κατάγεται κάτι πασχίζει να δημιουργήσει, στον τόπο του ή εκτός. Προσωπικά νιώθω βαθιά μέσα μου ότι η πατρίδα βρίσκεται  εκεί που ζούμε ή προσπαθούμε να ζήσουμε, εκεί που αγαπάμε, δενόμαστε, συμπλέουμε και όταν φεύγουμε θέλουμε να επιστρέψουμε.
Πατρίδα εν τέλει είναι εκεί που επιλέγει να  βρίσκεται η καρδιά, εκεί όπου ο νους ανακαλύπτει πλατύτερα πεδία ελευθερίας ακόμα κι αν ο δρόμος είναι δύσβατος και η πράξη κατατρύχεται από την απαισιοδοξία της βούλησης.
Δηλαδή με άλλα λόγια καμιά σχέση με τη δεινοπαθούσα Ελλάδα, που σκοτώνει συστηματικά ό,τι ελεύθερο θέλει να ακολουθήσει το πνεύμα και  ό,τι ευγενές υπάρχει στην ανθρώπινη φύση.
Ο καθηγητής Γ. Βέλτσος γράφει πάνω κάτω γι' αυτά με συγκλονιστικό τρόπο:

''Πατριδογνωσία
Βασανίζομαι με αυτό που δεν μπορώ να κάνω. ΄Οσο και να το βασανίζω δεν καταφθάνει.
Δεν μου φθάνει η ζωή. Καμία ζωή που φαντάζομαι δεν θα μου έφθανε. Δεν έρχεται προς εμένα ο ζωντανός, μόνο κάτι πεθαμένοι ποιητές.
Δεν τολμώ να σκεφτώ πως σ΄ αυτή την εγωιστική εγκαταβίωση το μόνο που ήθελα είναι να μη γερνώ.
Και -συμπερασμός- να μην πεθάνω.
Περνούν όμως τα χρόνια σαν τα πουλιά.
Αρχές Οκτώβρη ήδη, και παρατηρώ πάλι τα πουλιά στον χρόνο, που δεν είναι άλλος από τον φευγαλέο φθινοπωρινό ουρανό του quatrocento.
«Σκέψου τον κόσμο της μάνας [της Ιρλανδίας]» γράφει ο Τζόις στον Οδυσσέα.
Δεν επιθυμώ να πάω. Ubi bene, ibi patria (όπου καλά, εκεί η πατρίδα).
Και προφανώς είναι καλύτερα στον ουρανό της ποιήσεως από τη συφοριασμένη Ελλάδα.''