ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟ ΓΕΡΟ

Είναι δύσκολο να προσεγγίσει κανείς την ποίηση του Καβάφη ακολουθώντας τον εύκολο δρόμο: Αυτόν των ωραιοποιημένων αισθημάτων και των διακοσμητικών στοιχείων που μπορεί να διακρίνει κανείς στο λόγο άλλων ποιητών. Ο Σεφέρης στις Δοκιμές Α' (1936-1967) τον χαρακτηρίζει "αντι-ποιητικό'' ή "α-ποιητικό'', ακριβώς γιατί οι στίχοι του είναι στεγνοί, απογυμνωμένοι, λιτοί, συναισθηματικά ουδέτεροι. Δεν υπάρχουν επίθετα και τα ελάχιστα που υπάρχουν εξυπηρετούν τη σκέψη και τη δράση ή τη ματαίωσή της. Κι όμως αυτό ακριβώς τον κατατάσσει στους μεγαλύτερους ποιητές γιατί καταφέρνει ευθύβολα, με σχεδόν πεζολογικά μέσα να βγάζει στο φως όλη την τραγικότητα της ζωής, της δικής του αλλά και του κοινωνικού γίγνεσθαι της εποχής του χωρίς να γίνεται μελοδραματικός ή ρηχός. Αντλώντας μνήμες από το παρελθόν και χρησιμοποιώντας στοιχεία και μορφές από τις παρακμάζουσες περιόδους της  αρχαίας, ελληνιστικής και Βυζαντινής περίοδου -στα ιστορικά του ποιήματα- καταφέρνει να μεταδώσει άμεσα και ξεκάθαρα την έννοια του χρέους, της ηθικής -με την ευρύτερη σημασία της- της μοίρας και των κάθε λογής ματαιώσεων που αποδυναμώνουν την ανθρώπινη φύση. Κι όλα αυτά τα επιτυγχάνει με συντομία, με εικόνες υπαινικτικές και αφαιρετικές, ασύμβατες με την ποιητική γλώσσα της εποχής του. 
Πολλά επίσης έχουν γραφεί για την ερωτική του ποίηση σε συνδυασμό με την αμφιλεγόμενη σεξουαλικότητά του αν και η δεύτερη δε θα 'πρεπε να αποτελεί αντικείμενο σχολιασμού και κουτσομπολίστικης ευφυολογίας, δεδομένου ότι το έργο του κι όχι η ιδιωτική του ζωή αποτελεί αντικείμενο μελέτης και υψίστου βαθμού στοχασμό. 
Άλλωστε η ψυχή του Αλεξανδινού γέρου υπάρχει ενιαία και αδιαίρετη μέσα στα ερωτικά του ποιήματα, μια ψυχή ολόφωτα σκοτεινή, μοναχική και τραγική, αλλά σφύζοντας από ζωντανό παλμό. Ο Καβάφης, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα εντελώς ιδιότυπη, άλλαξε και σηματοδότησε την πορεία του ποιητικού γίγνεσθαι παγκοσμίως. Ο καβαφικός λόγος υπήρξε και παραμένει η επιτομή της υψηλότερης μορφής των τεχνών.

Δε θα μπορούσα άστοχα και αβίαστα να ξεχωρίσω και να παραθέσω ένα μόνο από τα αποθησαυρίσματά του -έχω την εντύπωση ότι καθένα μπορεί να αποτελέσει πολυσέλιδο αντικείμενο  σχολιασμού και κριτικής- επιλέγω όμως τα προφητικά και διαχρονικά Τείχη γιατί αισθάνομαι ότι σ' αυτά ο ποιητής μιλάει συνειδητά με τον πιο εναργή και υποβλητικό τρόπο για την ανελευθερία και τον εγκλωβισμό του ανθρώπου σε καταστάσεις που τον δεσμεύουν, τον περιορίζουν και τον κρατούν έξω και μακριά από εκείνα που διακαώς επιθυμεί. Γιατί τελικά  αυτοί οι στίχοι περισσότερο σήμερα από ποτέ εξακολουθούν να χτίζονται εντός και εκτός μας, με τη συναίνεσή μας ή όχι.                         

                                   TEIXΗ

                     Xωρίς περίσκεψιν,

χωρίς λύπην,

χωρίς αιδώ

μεγάλα κι υψηλά

τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι κι απελπίζομαι τώρα εδώ.

Άλλο δε σκέπτομαι:

Τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη.

Διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.

Α, όταν έχτιζαν τα τείχη

πώς να μην προσέξω.

Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.

Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν απ’ τον κόσμο έξω.