O Tόμας Στερνς Έλλιοτ (1888-1965) είναι από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους Αμερικανούς ποιητές του 20ου αιώνα, ο χαρακτηριστικότερος εκπρόσωπος της μοντέρνας ποίησης που με το έργο του Έρημη χώρα θεμελίωσε μια νέα μορφή κορυφαίου ποιητικού λόγου, γεμάτη συμβολισμούς και δραματικότητα. Είναι το έπος ενός παρακμιακού κόσμου που στηρίζεται στις εναλλαγές της βλάστησης και της γονιμότητας. Κυρίαρχο στοιχείο του ο μύθος του νεκρού θεού που ανασταίνεται.
Ο μύθος του Άδωνη, του Άττη, του Όσιρι, του Θαμούζ, του Χριστού. Στην ελλιοτική χώρα, πηγή γέννησης είναι το νερό και θάνατος το άγονο στοιχείο, η στέγνια. Ο εξαγνισμός είναι η φωτιά.
Όλα αυτά πάλι δεν έχουν μόνιμες ιδιότητες, το νερό μπορεί να είναι πηγή ζωής αλλά και καταστροφή, όπως και η φωτιά που μπορεί να δηλώνει τη στέγνια. Υπάρχουν τα σύμβολα του μεσαιωνικού θρύλου της αναζήτησης του Γκραλ, του κύπελλου στο οποίο υπάρχει το αίμα του Χριστού. ''Ο Αγνός Ιππότης'' πρέπει να φέρει το ιερό κύπελλο από το ''επικίνδυνο ξωκλήσι'', για να σώσει την άγονη χώρα, τη χώρα όπου τα νερά έχουν στερέψει, η γη δεν καρποφορεί και η αγάπη είναι άγονη. Οι γυναίκες στην Έρημη χώρα συμβολίζουν τον άγονο έρωτα, οι άντρες ταυτίζονται με το νεκρό θεό και μόνο ο Τειρεσίας, στον οποίο το θηλυκό και το αρσενικό στοιχείο συνυπάρχουν ''βλέπει την ουσία του ποιήματος'', είναι ο ποιητής...
Το έργο αυτό του Έλλιοτ έγινε γνωστό στη χώρα μας από την ανάλυση του Γ. Σεφέρη, βιβλίο που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1936. Η έρημη χώρα έχει μεταφραστεί και κυκλοφορήσει σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Γράφει ο Σεφέρης σχετικά: ''Είπανε εναντίον του Έλλιοτ πως αφήνει τον αναγνώστη μέσα στη στεγνή, άνυδρη και στέρφα Έρημη χώρα μόνο, χωρίς ελπίδα σωτηρίας. Αυτό θα ήταν αλήθεια αν ο Έλλιοτ δεν είχε δημιουργήσει ποίηση. Και η ποίηση, όσο απελπισμένη κι αν είναι, μας σώζει πάντα με κάποιον τρόπο, από την ταραχή των παθών''.
Θα τολμούσα, παραφράζοντας το νομπελίστα ποιητή μας, να πω ότι η ποίηση άλλες φορές μας σώζει από την ταραχή των παθών κι άλλες μας ρίχνει ακριβώς μέσα σ'αυτά για να μας αποκαθάρει, μόνο όταν μπορούμε να κοινωνήσουμε, όχι την αλήθεια της, αλλά τη φευγαλέα αίσθηση της ψυχής ενός άλλου κόσμου πρωτεϊκού, χωρίς σημείο αναφοράς.
Πρώτη Απρίλη σήμερα, σαν ψέμα μπαίνει η Άνοιξη, μια μέρα σιωπηλή και ήσυχη από το μένος του Αιόλου, εδώ στο Βόρειο Αιγαίο, όμως μην ξεχνάτε: ''Ο Απρίλης είναι ένας μήνας σκληρός..."
Ο μύθος του Άδωνη, του Άττη, του Όσιρι, του Θαμούζ, του Χριστού. Στην ελλιοτική χώρα, πηγή γέννησης είναι το νερό και θάνατος το άγονο στοιχείο, η στέγνια. Ο εξαγνισμός είναι η φωτιά.
Όλα αυτά πάλι δεν έχουν μόνιμες ιδιότητες, το νερό μπορεί να είναι πηγή ζωής αλλά και καταστροφή, όπως και η φωτιά που μπορεί να δηλώνει τη στέγνια. Υπάρχουν τα σύμβολα του μεσαιωνικού θρύλου της αναζήτησης του Γκραλ, του κύπελλου στο οποίο υπάρχει το αίμα του Χριστού. ''Ο Αγνός Ιππότης'' πρέπει να φέρει το ιερό κύπελλο από το ''επικίνδυνο ξωκλήσι'', για να σώσει την άγονη χώρα, τη χώρα όπου τα νερά έχουν στερέψει, η γη δεν καρποφορεί και η αγάπη είναι άγονη. Οι γυναίκες στην Έρημη χώρα συμβολίζουν τον άγονο έρωτα, οι άντρες ταυτίζονται με το νεκρό θεό και μόνο ο Τειρεσίας, στον οποίο το θηλυκό και το αρσενικό στοιχείο συνυπάρχουν ''βλέπει την ουσία του ποιήματος'', είναι ο ποιητής...
Το έργο αυτό του Έλλιοτ έγινε γνωστό στη χώρα μας από την ανάλυση του Γ. Σεφέρη, βιβλίο που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1936. Η έρημη χώρα έχει μεταφραστεί και κυκλοφορήσει σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Γράφει ο Σεφέρης σχετικά: ''Είπανε εναντίον του Έλλιοτ πως αφήνει τον αναγνώστη μέσα στη στεγνή, άνυδρη και στέρφα Έρημη χώρα μόνο, χωρίς ελπίδα σωτηρίας. Αυτό θα ήταν αλήθεια αν ο Έλλιοτ δεν είχε δημιουργήσει ποίηση. Και η ποίηση, όσο απελπισμένη κι αν είναι, μας σώζει πάντα με κάποιον τρόπο, από την ταραχή των παθών''.
Θα τολμούσα, παραφράζοντας το νομπελίστα ποιητή μας, να πω ότι η ποίηση άλλες φορές μας σώζει από την ταραχή των παθών κι άλλες μας ρίχνει ακριβώς μέσα σ'αυτά για να μας αποκαθάρει, μόνο όταν μπορούμε να κοινωνήσουμε, όχι την αλήθεια της, αλλά τη φευγαλέα αίσθηση της ψυχής ενός άλλου κόσμου πρωτεϊκού, χωρίς σημείο αναφοράς.
Πρώτη Απρίλη σήμερα, σαν ψέμα μπαίνει η Άνοιξη, μια μέρα σιωπηλή και ήσυχη από το μένος του Αιόλου, εδώ στο Βόρειο Αιγαίο, όμως μην ξεχνάτε: ''Ο Απρίλης είναι ένας μήνας σκληρός..."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου